जुन्नर ... उन्हाळ्यातलं

ऋतू कुठलाही असो, जुन्नरच्या निसर्ग सौंदर्यात तो अधिक भरच घालत असतो. त्यामुळे जुन्नरात कुठेही जा आपल्या कॅमेऱ्यात इथले निसर्ग सौंदर्य कैद करण्याचा मोह कधीच आवरत नाही. डोंगर टेकड्यांवर गेल्यास तिथून दोन गोष्टी मी न्याहाळण्याचा यत्न करतो पहिला म्हणजे शिवनेरी किल्ला अन दुसरे इथले उंच शिखर ढाकोबा.... या ठिकाणावरूनही दोहोंचे तसेच लेण्याद्रीचा टेकड्यांचे मनोहारी दर्शन झाले. रखरखत्या उन्हातही जुन्नरची पहारेदार असणारी शिखरे अन किल्ले अढळतेचा संदेश देत असलेली दिसतात... #junnar #maharashtra #forts #nature #summer #india

गिरिभ्रमण : जमनानाथ

आज निश्चित कुठं जायचं ते ठरवलं नव्हतं.  जुन्नरमध्ये डोंगरांची कमी नाहीये. त्यामुळे असाच नवा डोंगरमार्ग शोधू, याची खात्री होती. सकाळी वडज गावात आलो तेव्हा धरणाच्या पलिकडच्या डोंगरावर एक पांढरी मंदिरासारखी आकृती दिसली. तेव्हाच आजचे ध्येय गवसल्याचे वाटले. तिथुन चाललेल्या एका सद्गृहस्थाला विचारले, "काका, त्या डोंगरावरच्या मंदिरात कसे जायचे?" यावर त्यांनी सांगितले की, ते मंदिर नसून पाण्याची टाकी आहे. मनातल्या मनात मला पोपट झाल्याचे जाणवले! परंतु, पारूंडे गावात येणेरे फाट्यावर आल्यावर डोंगरावरचे ते मंदिर स्पष्ट दिसले. रस्ता मात्र त्या बाजुने नव्हता. गावाच्या अलिकडे उजव्या बाजूला असणाऱ्या गोरक्षवली बाबा दर्ग्याच्या जवळून एक रस्ता या डोंगराकडे जात होता. थोडी चौकशी केल्यावर समजले की, सदर मंदिर जिमनानाथाचे आहे. मग, पावसाळ्यातील पाण्याच्या ओहोळांनी तयात झालेल्या रस्त्याने मी डुलतडुलत या मंदिराच्या दिशेने निघालो. सकाळची थंडीची लहर आणि सूर्यकिरणांचा वर्षाव अंगावर घेत मी पायवाटा शोधू लागलो. या दिशेला चिटपाखरूही नव्हते. डोंगर चढू लागल्यावर पारूंडे गावचा विस्तार नजरेस येऊ लागला होता. एका छोटेखानी खिंडीत पोहोचल्यावर पलिकडे वडज धरण व दूरवर शिवनेरी किल्ला नजरेस पडत होता. आता पायवाट बऱ्यापैकी रूळलेली वाटली. दोन्ही बाजुंच्या डोंगररांगा स्पष्ट दिसू लागल्या होत्या. डोंगरावरच्या काटेरी झुडूपातून वडज धरण फारच सुंदर दिसत होते. अशावेळी छायाचित्रांचा मोह सुटत नाही. मंदिरापाशी पोहोचलो तेव्हा सूर्य बऱ्यापैकी वर आलेला. दूरवर साखर कारखान्याच्या धूराचे लोट आसमंतात जाताना दिसत होते. अशा उंचीवर येऊन निसर्गवाचन करण्याची मजा काही वेगळीच असते.

बाहेरून पांढरा रंग दिलेल्या त्या मंदिरात शंकराची पिंडी व काही देवतांचे फोटोही होते. शिववार असणाऱ्या सोमवारीच या ठिकाणी भाविकांची रेलचेल असावी, असे एकंदरित वाटले. आराधना न करण्यासाठी इथे येणारा माझ्यासारखा वाटसरू विरळाच नाही का?

भ्रमंती- शहाजी सागर जलाशय

’शहाजी सागर’ म्हणजे कुकडी नदीवरचा पहिला जलाशय होय. पूर गावात उगम पावल्यावर ही नदी माणिकडोहाच्या या जलाशयात प्रवेशते. उसरान, उंचरान, उंडेखडक, हडसर, माणकेश्वर, तेजूर, राजूर, केवडी ही गावे या जलाशयाच्या काठावर वसलेली आहेत. चहुबाजुंनी सह्याद्रीच्या पर्वतरांगांत तो स्थित आहे. त्यामुळेच शांत व नितळ जल अनुभुति इथे मिळते. एखाद्या नागमोडी वळणाच्या अजस्त्र नदीसारखा हा जलाशय १९८४ मध्ये बांधला होता. काठावरच्या कोणत्याही गावातून गेले तरी पाण्यापर्यंत जाता येते. शिवाय धरणाच्या दोन्ही बाजुंना छोटेखानी घाटरस्ते आहेत. त्यादिवशी सकाळच्या कडाक्याच्या थंडीत या जलाशयाचे देखणे रूप पाहावयास मिळाले.
नाणेघाट ते जुन्नरच्या मुख्य मार्गावर हा जलाशय स्थित आहे. शिवजन्मभूतीत असूनही त्यास शहाजी राजांचे नाव देण्यात आले आहे. कारण, बऱ्याच काळापर्यंत शहाजी राजांचा निवास या भागाला लाभला होता. उगमस्थानाच्या पलिकडे असणाऱ्या जीवधन किल्ल्यावरून शहाजी राजांनी छोट्या मुर्तिजा निजामाला घेऊन तीन वर्षे निजामशाही चालवली होती. त्यामुळेच कदाचित या जलाशयाला त्यांचे नाव देण्यात आले आहे.

गिरिभ्रमण [कान्होबा टेकडी]

मानमोडीच्या ट्रेकमध्ये शिवनेरीच्या दक्षिणेला एक छोटेखानी टेकडी पारूंडे रस्त्यावर दिसली होती. त्यावर एक मंदिर बांधलंय. वडज धरण परिसरात ही टेकडी स्थित आहे. जुन्नर-वडज रस्त्यावर इनामवाडीच्या अलिकडे एक रस्ता धरणाच्या जलाशयाच्या दिशेने जातो. कुसूर गावच्या हद्दीत हा परिसर येतो. शिवनेरी किल्लाही याच गावच्या हद्दीत येतो. सध्या हा परिसर वन विभागाच्या ताब्यात आहे.
मागच्या डोंगराआडून सूर्य डोकावत असताना मी कान्होबा मंदिराच्या दिशेने वाटचाल चालू केली. पूर्ण टेकडी कुसळांनी भरलेली आहे. मळलेली अशी विशिष्ट वाट नव्हती. मंदिरापाशी पोहोचल्यावरही निश्चित समजले नाही की मंदिर नक्की कशाचं आहे? शिवनेरीची दक्षिण लेणी येथुन स्पष्ट दिसतात. किल्ल्यावर थेट मारा  करण्यासाठी ही उत्तम जागा होती. वडज धरणाचा विस्तीर्ण जलाशय येथुन पूर्ण टप्प्यात येतो. टेकडी उतरुन खाली आल्यावर सकाळी शाळेत चाललेल्या मुलांना विचारल्यावर त्यांनी टेकडीवरच्या देवाचे नाव सांगितले!